Hồ Đức Việt Nguyễn Phú Trọng

LTS: Theo thông tin từ Hội đồng chuyên môn bảo vệ sức khỏe cán bộ Trung ương, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã từ trần lúc 13 giờ 38 phút ngày 19/7/2024. VietNamNet xin trân trọng đăng tải bài viết của tác giả Lưu Mai Anh, ĐH Quốc gia Hà Nội về Tổng Bí thư. Bài viết được đăng trong cuốn “Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng với tình cảm của nhân dân trong nước và bạn bè quốc tế” và cuốn “Người Văn – Nghĩ và Sống” nhân kỷ niệm 50 năm tựu trường Đại học Tổng hợp Hà Nội, lớp Văn khóa VIII (1963 – 1967).

TỔNG BÍ THƯ NGUYỄN PHÚ TRỌNG Nhà lãnh đạo bình dị sống một cuộc đời vì nước, vì dân

Chuyên mục: Thông tin tuyên truyền, Phổ biến, giáo dục Pháp luật | Người đăng:

| Ngày đăng: 20/07/2024 | Số lần xem: 270

Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng sinh ra và lớn lên tại thôn Lại Đà, xã Đông Hội (Đông Anh, Hà Nội) – một làng quê thanh bình với những người nông dân hiền hậu và phong trào hiếu học truyền thống.

Đồng chí Nguyễn Phú Trọng là con út trong một gia đình thuần nông đông anh em. Đồng chí được bạn học nhớ đến với dáng người nhỏ bé, đôi mắt sáng lạ thường, đặc biệt ngoan hiền và rất chăm chỉ học tập. Đồng chí học giỏi môn Văn và được các thầy cô khen là điềm đạm, hiền lành, được bạn bè quý mến.

Thầy giáo Đoàn Thanh, nguyên Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Nguyễn Gia Thiều hồi tưởng: "Quả thực từ ngày đó, tôi đã có ấn tượng rất đặc biệt với trò Trọng. Tôi còn nhớ rất rõ, do nhà nghèo lại ở xa, nên Trọng phải trọ học trong một ngôi chùa gần trường. Đã có nhiều thầy cô giáo nói với tôi về tư chất, năng lực lãnh đạo đoàn thể của cậu trò này".

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng vui mừng gặp lại Nhà giáo Lê Đức Giảng, nguyên Bí thư Chi bộ, Giáo viên chủ nhiệm lớp 10 B của trường vào tháng 11/2020 (Ảnh: TTXVN)

Năm 1963, đồng chí Nguyễn Phú Trọng đậu Khoa Ngữ Văn khóa 8, Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội. Thời ấy, Khoa Ngữ văn có tới 130 sinh viên với nhiều thành phần, độ tuổi khác nhau nhưng đồng chí Nguyễn Phú Trọng đã được tin tưởng giữ trọng trách Bí thư Chi đoàn lớp.

Năm thứ tư đại học, khi đi thực tế để làm luận văn tốt nghiệp, đồng chí Nguyễn Phú Trọng tham gia Đội Thanh niên xung phong ở Lạng Sơn. Ngoài những giờ học hàng ngày, đồng chí còn đi làm đường, cuốc đất, buổi tối sinh hoạt tập thể, đàn hát vui vẻ nên anh chị em thanh niên xung phong ai cũng mến. Cuối khóa học, đồng chí đạt tốt nghiệp thủ khoa với luận văn được xếp loại xuất sắc.

Nhà giáo Ưu tú, Tiến sĩ Trịnh Hồ Khoa – bạn cùng lớp Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nhận xét: "Anh Trọng từ khi còn theo học đã bộc lộ những tố chất của một người có khả năng làm lãnh đạo. Không chỉ học giỏi mà anh Trọng còn rất năng nổ, nhiệt tình trong mọi công tác tập thể. Bình thường, anh Trọng rất điềm đạm và kiệm lời, nhưng mỗi khi đưa ra ý kiến về vấn đề gì đó lại cực kỳ sắc sảo".

Sau này, khi đảm nhận những chức vụ lãnh đạo quan trọng của đất nước, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng vẫn giữ vẹn nguyên đức tính giản dị và khiêm nhường. Với cương vị đảm nhiệm 3 chức vụ cao nhất của Đảng, Nhà nước và Quốc hội, nhưng đồng chí vẫn sử dụng một chiếc xe công vụ trong hơn 20 năm.

Nhiều người cũng phải bất ngờ khi thấy phòng làm việc của Tổng Bí thư thật sự đơn sơ, giản dị đến mức không thể giản dị hơn. Trên tường có treo ảnh Bác Hồ và trong phòng làm việc chỉ có sách và sách.

Mỗi lần họp lớp Khoa Ngữ Văn khóa 8 vào đầu Xuân, nếu không bận công việc, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đều tham dự, lần nào bận họp, đến muộn, đồng chí cũng báo trước để mọi người không phải chờ. Khi đã giữ chức Bí thư Thành ủy Hà Nội, đồng chí vẫn lặng lẽ nhờ người chở mình đi xe máy về trường cũ trong sự ngỡ ngàng của thầy cô và bè bạn.

Bận trăm công, nghìn việc, nhưng khi Tết đến Xuân về, Tổng Bí thư vẫn dành thời gian viết thư tay chúc sức khỏe cô giáo dạy mình thời niên thiếu.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng chụp ảnh lưu niệm tại buổi gặp mặt lớp Văn 8 (1963-1967), Khoa Ngữ Văn, Trường ĐH Tổng hợp Hà Nội. Ảnh: Tư liệu

Suốt quá trình công tác, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng luôn được nhắc đến là nhà lãnh đạo liêm khiết, trong sạch, không hề trục lợi từ chức danh của mình mà dồn hết tâm huyết và trách nhiệm với dân, với nước, với sự nghiệp cách mạng của dân tộc.

Từ khi Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng giữ vai trò cao nhất của Đảng vào năm 2011, đất nước ta đã có nhiều chuyển biến cả về kinh tế - xã hội trong bối cảnh tình hình thế giới có nhiều biến động. Trong đó, người đứng đầu Đảng ta dành nhiều tâm sức cho công cuộc phòng chống tham nhũng.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng chủ trì Phiên họp thứ 24 Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực ngày 16/8/2023. Ảnh: TTXVN

Bước ngoặt trong cuộc chiến phòng chống tham nhũng ở nước ta chính là việc thành lập Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng trực thuộc Bộ Chính trị do Tổng Bí thư làm Trưởng ban vào ngày 1/2/2013. Đến năm 2021, Ban Chỉ đạo đổi tên thành Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.

Theo Tổng Bí thư, không chỉ đấu tranh phòng, chống tham nhũng trong lĩnh vực kinh tế, mà quan trọng hơn phải phòng, chống tiêu cực trong cả lĩnh vực tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống. "Sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống thì mới dẫn đến tham nhũng. Đây mới là cái gốc, cái cơ bản cần phải chống. Cái lợi ích kinh tế nó thường gắn liền với quyền lợi chính trị, chức quyền, với sự hư hỏng về đạo đức, lối sống…", Tổng Bí thư nhấn mạnh.

Ban Chỉ đạo chịu trách nhiệm trước Bộ Chính trị, Ban Bí thư trong việc chỉ đạo, phối hợp, kiểm tra, đôn đốc công tác phòng, chống tham nhũng trên phạm vi cả nước; chỉ đạo, phối hợp các cơ quan kiểm tra, thanh tra, kiểm toán, điều tra, truy tố, xét xử đối với các vụ, việc tham nhũng nghiêm trọng, phức tạp hoặc dư luận xã hội đặc biệt quan tâm.

"Lò đã nóng lên rồi thì củi tươi vào cũng phải cháy" - Phát biểu của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Phiên họp thứ 12 Ban Chỉ đạo Trung ương về Phòng chống tham nhũng vào tháng 7/2017 mang đến hình ảnh rõ ràng nhất cho sự quyết tâm diệt "giặc nội xâm" của người đứng đầu Đảng Cộng sản Việt Nam.

Trong thời gian qua, cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực tiếp tục diễn ra kiên quyết, không ngừng, không nghỉ. Trong đó quyết liệt đấu tranh, mở rộng điều tra các vụ án tham nhũng, tiêu cực lớn, đặc biệt nghiêm trọng, phức tạp gây bức xúc trong nhân dân để đưa ra xét xử, như vụ án xảy ra tại Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, Ngân hàng SCB, Công ty Việt Á, Tập đoàn FLC, Tân Hoàng Minh, Sài Gòn Co.op…

Tổng Bí thư từng nhấn mạnh: "Chưa bao giờ chúng ta xử lý nghiêm khắc nhiều cán bộ, kể cả cán bộ cấp cao sai phạm như vừa qua. Đây là điều không ai mong muốn, thậm chí rất đau xót, rất đau lòng. Nhưng vì sự nghiệp chung, vì sự nghiêm minh của kỷ luật Đảng, thượng tôn pháp luật của Nhà nước, sự trong sạch, vững mạnh và uy tín của Đảng, Nhà nước và ý nguyện của nhân dân, chúng ta phải làm và kiên quyết làm, làm quyết liệt, mạnh mẽ hơn nữa trong thời gian tới".

Từ sự chỉ đạo quyết liệt, nói đi đôi với làm của đồng chí Tổng Bí thư, Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực đã tạo sự lan tỏa mạnh mẽ trong toàn xã hội, giúp cho công tác phòng chống tham nhũng "đã thật sự trở thành phong trào quần chúng, thành xu thể không thể cưỡng lại", được cán bộ, đảng viên và nhân dân đồng tình, hưởng ứng, đánh giá cao.

Không chỉ kiên trì, quyết liệt, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng còn khẳng định, quan điểm nhất quán của Trung ương trong công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực là phải làm một cách nhân văn, bài bản và thuyết phục.

Hầu hết các đối tượng bị xử lý đều đã nhận thức rõ sai phạm của mình và tâm phục, khẩu phục, tỏ rõ sự ăn năn, hối cải, xin lỗi Đảng, Nhà nước và nhân dân; có tác dụng cảnh tỉnh, cảnh báo, răn đe, giáo dục, phòng ngừa mạnh mẽ, được dư luận, nhân dân rất đồng tình, ủng hộ, đánh giá cao. Đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực không chỉ là tuyên ngôn mà đã trở thành quyết tâm chính trị và hành động thực tế.

Trong một lần tiếp xúc cử tri ở quận Ba Đình, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng một lần nữa khẳng định rõ quan điểm xử lý nghiêm cán bộ sai phạm là nhằm làm bài học răn đe chung, cảnh tỉnh để những người khác không vi phạm; đúng như Bác Hồ từng dạy là vì sự nghiệp chung, không thể không làm, "cắt một vài cành sâu để cứu cả cây".

Còn về ý kiến cho rằng "kỷ luật nhiều cán bộ như vậy thì lấy ai để làm việc", Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng cho rằng, không lo không có cán bộ làm việc, bởi cán bộ không chỉ vi phạm pháp luật mà còn sai cả về đạo lý thì không thể không xử lý. Quan trọng là phải chọn đúng cán bộ thay thế, phải làm thật chính xác, chín chắn, không được vội vàng.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã lãnh đạo toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta vượt qua khó khăn, thách thức, giành được nhiều thành tựu rất quan trọng trên các lĩnh vực, với những dấu ấn nổi bật, làm cho cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế của đất nước ngày càng cao, càng bền vững.

Là ngọn cờ lý luận của Đảng, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đặc biệt quan tâm xác định tầm nhìn chiến lược của Đảng và dân tộc; coi trọng tổng kết thực tiễn để không ngừng bổ sung, hoàn thiện lý luận về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta.

Trong đó, cuốn sách "Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam" của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng" được coi là cơ sở quan trọng cho tổng kết đường lối đổi mới của Đảng nhằm thực hiện thắng lợi mục tiêu: Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, để đến giữa thế kỷ XXI, nước ta trở thành nước phát triển, thu nhập cao, theo định hướng xã hội chủ nghĩa như Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đã đề ra.

Cuốn sách "Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam" của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng. Ảnh: Ban Tuyên giáo Trung ương

Người đứng đầu Đảng ta thường xuyên chỉ đạo, nhắc nhở toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta phải kiên định và vận dụng, phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; kiên định đường lối đổi mới của Đảng; kiên định các nguyên tắc xây dựng Đảng; bảo đảm cao nhất lợi ích quốc gia – dân tộc để xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xác định đó là nguyên tắc cơ bản, nền tảng vững chắc của Đảng ta, có ý nghĩa sống còn đối với chế độ ta, dân tộc ta, "không cho phép ai được ngả nghiêng, dao động".

Đối với các cán bộ, đảng viên, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh về việc phải giữ gìn Đảng ta thật trong sạch, phải xứng đáng là người lãnh đạo, là người đầy tớ thật trung thành của nhân dân và căn dặn: "Mỗi cán bộ, đảng viên cần nghiêm túc thực hiện trách nhiệm nêu gương; người có chức vụ càng cao, cương vị càng lớn càng phải gương mẫu trong tu dưỡng, rèn luyện phẩm chất đạo đức, lối sống, phong cách, tác phong, lề lối công tác để quần chúng, nhân dân noi theo".

Quan điểm sống của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đó là: Danh dự mới là điều thiêng liêng, cao quý nhất bởi "Tiền bạc lắm, chết có mang theo được đâu".

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái tặng hoa Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Lễ trao Huy hiệu 55 năm tuổi Đảng tặng đồng chí Nguyễn Phú Trọng. Ảnh: Báo điện tử Đảng Cộng sản

Khi được nhận Huy hiệu 55 năm tuổi Đảng vào dịp kỷ niệm 93 năm Ngày Thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhắc lại những câu trong tác phẩm nổi tiếng "Thép đã tôi thế đấy" của nhà văn Liên Xô Nikolai Alekseyevich Ostrovsky: "Cái quý nhất của con người là cuộc sống và danh dự sống, vì đời người chỉ sống có một lần. Phải sống sao cho khỏi xót xa, ân hận vì những năm tháng đã sống hoài, sống phí; để khỏi hổ thẹn vì những việc làm ty tiện, đớn hèn, bị mọi người khinh bỉ; để đến khi nhắm mắt xuôi tay, ta có thể tự hào rằng: Tất cả đời ta, tất cả sức ta, ta đã hiến dâng cho sự nghiệp cao đẹp nhất trên đời - sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, giải phóng con người, mang lại hạnh phúc cho nhân dân!"; "Thép đã tôi trong lửa đỏ và nước lạnh, lúc đó thép trở nên không hề biết sợ!"... và lời thơ của nhà thơ Tố Hữu: "Còn một giây, một phút tàn hơi/ Là vẫn còn chiến đấu quyết không thôi"!

Với nhiều công lao to lớn, đặc biệt xuất sắc cho sự nghiệp cách mạng của Đảng, của dân tộc, ngày 18/7/2024, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã được Bộ Chính trị trao Huân chương Sao Vàng - Huân chương cao quý nhất của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Chúng ta sẽ nhớ mãi về Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng như một nhà lãnh đạo cấp cao có tầm tư duy chiến lược, luôn trăn trở, lo toan cho dân, cho nước nhưng cũng giản dị, gần gũi và giàu lòng nhân ái. Đồng chí xứng đáng là người học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, vị tổng chỉ huy trong cuộc chiến chống "giặc nội xâm", nhà lãnh đạo của nhân dân, được mọi tầng lớp nhân dân trân quý.

Những di sản của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng sẽ còn mãi với thời gian, còn mãi trong trái tim đồng bào, tiếp tục được các thế hệ lãnh đạo kế tục, coi là kim chỉ nam trong sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước Việt Nam phồn vinh, giàu đẹp.

Tôi có vinh dự được quen biết anh Nguyễn Phú Trọng khá sớm, từ khi học nghiên cứu sinh khoá III (1973 - 1975) tại Trường Đảng Cao cấp Nguyễn Ái Quốc - nay là Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh (anh Trọng học nghiên cứu sinh kinh tế chính trị, còn tôi học nghiên cứu sinh triết học). Sau này, anh Trọng và tôi đều đi học ở Viện Hàn lâm khoa học xã hội trực thuộc Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô (AON) theo chế độ thực tập sinh, có viết và bảo vệ luận án tiến sĩ. Do kết hợp được đào tạo bài bản về lý luận chính trị với rèn luyện thực tiễn, trải nghiệm qua công tác lãnh đạo, quản lý thông qua nhiều chức vụ cao cấp khác nhau mà anh Trọng đảm nhiệm nhiều trọng trách (Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam 3 nhiệm kỳ, Chủ tịch nước, Chủ tịch Quốc hội, Bí thư Thành ủy Hà Nội, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương, Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản…) nên đã rèn luyện anh Nguyễn Phú Trọng trở thành nhà lý luận xuất sắc của Đảng và Nhà nước, có bản lĩnh chính trị vững vàng, có đạo đức trong sáng, mẫu mực, có tầm nhìn chiến lược, đặc biệt là có tư duy lý luận sắc sảo.

Một nét nổi bật trong hoạt động lãnh đạo của đồng chí Nguyễn Phú Trọng là rất coi trọng vai trò của công tác lý luận, của nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn. Đồng chí Nguyễn Phú Trọng trong nhiều năm, nhiều nhiệm kỳ là Ủy viên Bộ Chính trị, được Bộ Chính trị phân công phụ trách công tác lý luận của Đảng. Đồng chí đã từng phụ trách hoặc trực tiếp làm người đứng đầu hai cơ quan lý luận lớn của Đảng là Hội đồng Lý luận Trung ương và Tạp chí Cộng sản. Là người đã có nhiều năm công tác ở Hội đồng Lý luận Trung ương và Tạp chí Cộng sản nên tôi biết rất rõ sự quan tâm sâu sát của Đồng chí Nguyễn Phú Trọng đối với hai cơ quan này. Đồng chí thường xuyên thăm hỏi, theo dõi tình hình hoạt động, những vấn đề đặt ra đối với sự phát triển của hai cơ quan, những khó khăn, vướng mắc cần phải giải quyết. Khi cần, Đồng chí cho gọi trực tiếp tôi lên báo cáo, khi tôi làm Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản hoặc khi tôi làm Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Lý luận Trung ương. Tôi nhớ trước đây, có thời kỳ đồng chí Nguyễn Phú Trọng vừa làm Bí thư Thành ủy Hà Nội, vừa làm Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương, mặc dù công việc rất nhiều, rất bận rộn, nhưng Đồng chí vẫn thu xếp, dành thời gian để làm việc ở Hội đồng Lý luận Trung ương. Đồng chí quy định hằng tuần vào 8 giờ sáng thứ tư phải họp Thường trực Hội đồng để rà soát công việc, bàn phương hướng, nhiệm vụ cho thời gian tiếp theo. Đồng chí chủ trương, khoảng 3 tháng một lần sẽ làm việc với Hội đồng để nghe phản ánh tình hình và kết quả hoạt động; cùng dự, có đại diện lãnh đạo của một số Ban (Ban Tổ chức Trung ương, Ban Tuyên giáo Trung ương), Văn phòng Trung ương Đảng, Bộ Tài chính để cùng giải quyết, tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, tạo điều kiện thuận lợi cho Hội đồng hoạt động và phát huy vai trò của mình. Trước đây, cũng có ý kiến đề nghị xem lại sự tồn tại của Hội đồng Lý luận Trung ương có cần thiết hay không, nhưng đồng chí Nguyễn Phú Trọng kiên quyết phản đối ý kiến đó. Đồng chí khẳng định, Hội đồng Lý luận Trung ương là tổ chức do Bộ Chính trị lập ra nhằm phục vụ cho sự lãnh đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, là cơ quan tư vấn cho Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư về các vấn đề lý luận chính trị, làm cơ sở cho việc hoạch định, hoàn thiện, phát triển đường lối, chính sách của Đảng, những chương trình, đề tài khoa học cấp nhà nước về lý luận chính trị phục vụ trực tiếp công tác lãnh đạo của Đảng. Thực tế hoạt động mấy chục năm qua cho thấy, Hội đồng đã phát huy rất tốt vai trò, nhiệm vụ của mình phục vụ cho công tác lãnh đạo của Đảng, nghiên cứu, đề xuất những luận cứ lý luận đấu tranh, bác bỏ những quan điểm sai trái, thù địch và trực tiếp tham gia đấu tranh bác bỏ những quan điểm sai, trái với đường lối, quan điểm của Đảng. Hội đồng Lý luận Trung ương thường được Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị giao nhiệm vụ là cơ quan thường trực của các đợt tổng kết lý luận - thực tiễn lớn của Đảng, như tổng kết 20 năm đổi mới, 30 năm đổi mới, 40 năm đổi mới. Hội đồng góp phần to lớn vào việc chuẩn bị Văn kiện các kỳ đại hội của Đảng, chuẩn bị dự thảo Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ đi lên chủ nghĩa xã hội, tham gia đối thoại với những người có ý kiến khác hoặc trái với quan điểm của Đảng; soạn thảo các tác phẩm lý luận để phê phán các quan điểm sai trái, thù địch, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, quan điểm, đường lối của Đảng. Đồng chí Nguyễn Phú Trọng thường đọc các ấn phẩm của Hội đồng, hoan nghênh và cho ý kiến nhận xét, góp ý cho chúng tôi về những ấn phẩm của Hội đồng.

Tạp chí Cộng sản là nơi đồng chí Nguyễn Phú Trọng gắn bó rất nhiều năm vì đã từng công tác từ biên tập viên, phó trưởng ban, trưởng ban, Ủy viên Ban Biên tập, rồi lên Phó Tổng Biên tập, Tổng Biên tập. Trưởng thành, phát triển từ Tạp chí, Đồng chí thường xuyên thăm, làm việc với Bộ Biên tập Tạp chí, cho những ý kiến góp ý về công tác của Tạp chí để làm sao nâng cao hơn nữa chất lượng của Tạp chí. Đồng chí thường xuyên viết bài cho Tạp chí, nhất là những bài “đinh chốt”, phản ánh những quan điểm lớn của Đảng, những vấn đề quan trọng trong đường lối của Đảng. Sau khi Liên Xô sụp đổ, Đồng chí có bài viết quan trọng “Vì sao Liên Xô sụp đổ”, phân tích một cách thuyết phục nguyên nhân của sự sụp đổ mô hình chủ nghĩa xã hội Xô-viết, góp phần vào công tác tư tưởng - lý luận của Đảng, củng cố niềm tin cho cán bộ và nhân dân ta vào con đường đi lên chủ nghĩa xã hội, phê phán các quan điểm sai trái, xuyên tạc lý tưởng xã hội chủ nghĩa. Sau khi Liên Xô tan rã, có ý kiến đề nghị cần đổi tên “Tạp chí Cộng sản” thành “Tạp chí Học tập” (lấy lại tên cũ), nhưng Đồng chí không tán thành và đề nghị Tạp chí vẫn giữ lại tên “Tạp chí Cộng sản”. Điều đó thể hiện sự kiên định với lý tưởng cộng sản, dù thời cuộc có thay đổi.

Là người thấm nhuần sâu sắc chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đồng chí Nguyễn Phú Trọng đã quán triệt nguyên tắc thống nhất giữa lý luận và thực tiễn như là nguyên tắc tối cao của lý luận cách mạng; nguyên tắc cao nhất trong việc hoạch định chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Đồng chí rất coi trọng việc tổng kết thực tiễn, để qua đó phát triển lý luận. Trong những năm cuối đời, mặc dù sức khỏe giảm sút và bận trăm công, nghìn việc, nhưng Đồng chí vẫn dành nhiều thời gian, công sức để viết các tác phẩm lớn về lý luận, như lý luận về văn hóa, về xây dựng Đảng, về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, về quốc phòng, an ninh, bảo vệ Tổ quốc; về xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa; về đối ngoại, ngoại giao; về xây dựng và phát huy khối đại đoàn kết toàn dân tộc, đặc biệt là tác phẩm Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam. Tác phẩm này là sự tổng kết sâu sắc, toàn diện lý luận về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội của Việt Nam, dựa trên thực tiễn 40 năm đổi mới theo định hướng xã hội chủ nghĩa của đất nước cũng như khái quát kinh nghiệm quốc tế về chủ nghĩa xã hội trong sự so sánh với chủ nghĩa tư bản để làm nổi bật lên những đặc trưng khác biệt của chủ nghĩa xã hội, làm rõ những ưu việt của chế độ xã hội chủ nghĩa đã được cải cách, đổi mới. Những tác phẩm lý luận của Đồng chí đã đóng góp vào kho tàng lý luận của Đảng, bổ sung cho lý luận về đường lối đổi mới từ thực tiễn Việt Nam.

Qua nhiều năm làm việc với đồng chí Nguyễn Phú Trọng, tôi nhận thấy Đồng chí có năng khiếu đặc biệt trong việc tổng kết thực tiễn, khái quát lý luận. Vì vậy, Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị thường phân công đồng chí Nguyễn Phú Trọng chủ trì nhiều cuộc tổng kết, soạn thảo Cương lĩnh, ví dụ như Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (Bổ sung, phát triển năm 2011), xây dựng dự thảo các văn kiện đại hội Đảng toàn quốc, nhất là Báo cáo chính trị của Đại hội. Tôi có vinh dự được làm việc nhiều lần với đồng chí Nguyễn Phú Trọng để xây dựng các văn kiện (chẳng hạn, xây dựng Báo cáo Tổng kết 20 năm đổi mới, tôi được giao làm Tổ trưởng Tổ Biên tập hoặc xây dựng Văn kiện Đại hội XIII của Đảng, tôi được phân công làm Thường trực Tổ Biên tập chuyên trách). Khi gặp những vấn đề còn có ý kiến khác nhau, tôi đăng ký gặp Tổng Bí thư để xin ý kiến chỉ đạo. Đồng chí Tổng Bí thư dặn tôi, ý kiến khác nhau là chuyện bình thường, mình phải để cho anh em tự do trao đổi, thảo luận trong quá trình còn suy nghĩ, tìm tòi, chưa nên chốt cứng ngay vội; chỉ những vấn đề nào đã rõ, đã chín thì mới chốt. Qua đó, tôi đã học được rất nhiều cách làm việc dân chủ, khoa học của đồng chí Nguyễn Phú Trọng. Đồng chí nói, nên học tập cách làm văn kiện của đồng chí Đào Duy Tùng (nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư khóa VII).

Được Trung ương phân công vào Ban chỉ đạo Tổng kết 20 năm đổi mới, trực tiếp làm Tổ trưởng Tổ Biên tập, tôi đã tháp tùng đồng chí Nguyễn Phú Trọng đi xuống một số địa phương để tổng kết thực tiễn (ví dụ, như đến các huyện Thọ Xuân, Nga Sơn… của tỉnh Thanh Hóa hoặc đến các huyện Đồng Văn, Mèo Vạc của tỉnh Hà Giang…). Khi xuống các địa phương, đồng chí Nguyễn Phú Trọng không chỉ làm việc với các cán bộ chủ chốt, mà còn trực tiếp gặp gỡ, tiếp xúc với bà con nhân dân để qua đó, hiểu sâu thêm tâm tư, tình cảm, đời sống của nhân dân. Ở đồng chí Nguyễn Phú Trọng toát lên con người sống điềm đạm, hiền hòa, giản dị, chân thành, khiêm tốn, liêm khiết, gần gũi với nhân dân, không quan cách, nhưng rất kiên quyết, triệt để trong đấu tranh phòng chống tham nhũng. Bởi vậy, Đồng chí được nhân dân kính trọng, tin yêu, quý mến, ngưỡng mộ gọi Ông là “Người đốt lò vĩ đại”. Tôi tiếp xúc nhiều với đồng chí Nguyễn Phú Trọng, nhưng chưa bao giờ thấy Đồng chí nổi nóng, cáu giận với ai. Điều đó cũng thể hiện phần nào nhân cách lớn của người cộng sản và nhân cách đó lan tỏa sang cả gia đình, vợ con Đồng chí.

Đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng từ trần là một tổn thất to lớn đối với Đảng và nhân dân ta. Đảng ta mất đi một nhà lãnh đạo xuất sắc, tài đức vẹn toàn. Chúng tôi mất đi người Anh Cả nhân hậu, chí tình, người đồng chí gương mẫu, chu toàn.

Chúng tôi xin kính cẩn nghiêng mình trước anh linh Đồng chí và nguyện mãi mãi noi gương, đi theo con đường cách mạng của Đồng chí./.

Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội, thành lập năm 1956, là cơ sở giáo dục và đào tạo khoa học cơ bản đầu tiên ở miền Bắc sau khi hoà bình được lập lại. GS. Ngụy Như Kon Tum làm Hiệu trưởng đầu tiên của Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội và Ông đã giữ cương vị này đến khi nghỉ hưu (năm 1982). Tháng 9/1995, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn ra đời trên nền tảng các ngành khoa học xã hội - nhân văn của Trường Đại học Tổng hợp, trở thành trường đại học thành viên trụ cột của Đại học Quốc gia Hà Nội.

Quá trình xây dựng và phát triển của Nhà trường gắn liền với tên tuổi của các giáo sư nổi tiếng như: Đặng Thai Mai, Trần Văn Giàu, Đào Duy Anh, Trần Đức Thảo, Cao Xuân Huy, Hoàng Xuân Nhị, Đinh Xuân Lâm, Phan Huy Lê, Hà Văn Tấn, Trần Quốc Vượng, Nguyễn Tài Cẩn, Đinh Gia Khánh, Hoàng Như Mai, Lê Đình Kỵ, Trần Đình Hượu, Phan Ngọc, Cao Xuân Hạo, Hà Minh Đức, Phan Cự Đệ… Đội ngũ trùng điệp các giáo sư, nhà khoa học hàng đầu đất nước đã làm việc, cống hiến sức lực và trí tuệ  dưới mái trường này không chỉ tạo dựng, xây đắp và khẳng định giá trị cốt lõi, cơ bản nhất của nền khoa học Việt Nam, mà còn đào tạo, dìu dắt, vun bồi lớp lớp thế hệ sinh viên ưu tú, đóng góp xuất sắc cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng là cựu sinh viên khoá 8 Khoa Ngữ Văn, Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội (người đứng thứ hai từ trái sang, chụp tháng 2/1965 ở ký túc xá Mễ Trì)

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng là sinh viên khoa Ngữ văn, Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội, niên khóa 1963 - 1967, do GS.NGND Hà Minh Đức làm Chủ nhiệm lớp. Trong cuốn kỷ yếu “100 năm Đại học Đông Dương - Đại học Quốc gia Hà Nội”, Ông bồi hồi nhớ lại kỷ niệm xúc động và tự hào khi lần đầu tiên đến trường nhập học: "Vào một buổi sáng đẹp trời, đầu tháng 9/1963, chúng tôi tập trung ở giảng đường 1 - phố Lê Thánh Tông (tức khu nhà 19 Lê Thánh Tông bây giờ). Trước lúc điểm danh, tôi đứng chơi dưới vườn Tao đàn. Ngước nhìn lên cổng trường ngắm mãi dòng chữ "Trường Đại học Việt Nam" sao mà cảm thấy lâng lâng, hãnh diện. Gặp nhau buổi đầu còn bỡ ngỡ, làm quen còn rụt rè, nhưng thấy bạn hữu ai cũng "siêu" cả, không học sinh giỏi nhất, nhì Văn toàn miền Bắc (lúc đó miền Nam chưa được giải phóng) thì cũng đứng đầu hàng tỉnh…".

Thời điểm này, cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của nhân dân ta bước vào cao điểm cam go do kẻ thù tăng cường ném bom đánh phá miền Bắc. Chiến tranh khiến trường lớp phân tán: năm đầu học ở khu Chùa Láng, năm sau chuyển về khu Mễ Trì, năm 1965 - 1967, thầy và trò Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội sơ tán lên huyện Đại Từ, tỉnh Bắc Thái (nay là tỉnh Thái Nguyên).

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng thăm gia đình đã đùm bọc ông và các sinh viên Đại học Tổng hợp Hà Nội trong thời kỳ Trường sơ tán tại Đại Từ, Thái Nguyên

Trong những năm tháng bom rền, đạn nổ, bất chấp đói rét, khó khăn, thầy và trò Nhà trường quyết tâm dạy tốt và học tốt, ra sức  phục vụ chiến đấu và sản xuất, quyết tâm xây dựng và phát triển đội ngũ trí thức xã hội chủ nghĩa chuẩn bị cho sự nghiệp kiến thiết đất nước sau này.

Khoa Ngữ văn thời đó có hơn 130 sinh viên với nhiều thành phần, độ tuổi khác nhau nhưng đồng chí Nguyễn Phú Trọng được tổ chức tin tưởng giao trọng trách làm Bí thư Chi đoàn lớp. Năm 1967, với sự hướng dẫn của GS. Đinh Gia Khánh, cậu sinh viên năm thứ tư Nguyễn Phú Trọng bảo vệ thành công luận văn tốt nghiệp về đề tài: "Thơ ca dân gian với nhà thơ Tố Hữu" và là người duy nhất của khoá học đạt điểm tối ưu. Cũng trong năm đó (1967), Ông vinh dự được kết nạp vào hàng ngũ của Đảng, một điều rất hiếm gặp đối với sinh viên thời bấy giờ.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng chụp ảnh lưu niệm tại buổi gặp mặt lớp Văn 8 (1963-1967), Khoa Ngữ Văn, Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội

Sau khi tốt nghiệp (1967), Nhà trường có ý định giữ Ông lại làm cán bộ giảng dạy nhưng tổ chức cấp trên đã quyết định điều động Ông về công tác tại Tạp chí Học tập (nay là Tạp chí Cộng sản) - cơ quan lý luận và chính trị của Trung ương Đảng Lao động Việt Nam (nay là Đảng Cộng sản Việt Nam). Trong thời gian  công tác tại đây, Ông đã được Nhà nước cử sang Liên Xô làm thực tập sinh, học tập và bảo vệ luận án tiến sĩ tại Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Liên Xô (thuộc Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô). Trở về nước năm 1983, Ông tiếp tục công tác tại Tạp chí Cộng sản, lần lượt được đề bạt làm Phó trưởng ban (tháng 10/1983), Trưởng ban (tháng 9/1987), Uỷ viên Ban biên tập (tháng 3/1989), Phó Tổng biên tập (tháng 5/1990) rồi Tổng biên tập Tạp chí Cộng sản (tháng 8/1991). Ông được Hội đồng Giáo sư Nhà nước lần lượt trao học hàm Phó Giáo sư (1992) và Giáo sư (2002) thuộc chuyên ngành Xây dựng Đảng.

Năm 1996, ông được cấp trên điều động về làm Phó Bí thư Thành uỷ Hà Nội, kiêm Trưởng Ban Đại học, phụ trách công tác tuyên giáo của Thành uỷ. Tháng 2/1998, ông được cấp trên điều lên Trung ương phụ trách công tác tư tưởng - văn hoá và khoa giáo của Đảng, Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương. Năm 2000, ông được điều động về làm Bí thư Thành ủy Hà Nội. Sau đó, Ông tiếp tục giữ nhiều trọng trách như Chủ tịch Quốc hội (2006 - 2011), Tổng Bí thư Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam năm 2011, tái đắc cử năm 2016 và 2021…

Năm 2010, khi về thăm Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, với tình cảm của một cựu sinh viên khoa Ngữ văn, đồng chí Nguyễn Phú Trọng xúc động chia sẻ: “Tôi đã trưởng thành từ mái trường này và mãi tự hào về truyền thống và thương hiệu mà Nhà trường đã có”. Từ nhiều năm trước đó, khi công tác tại Tạp chí Cộng sản, Phó Tổng Biên tập Nguyễn Phú Trọng thường xuyên vào giảng dạy chuyên đề cho sinh viên ngành Văn học của Nhà trường. Ông tính giản dị, vui vẻ ngồi sau xe đạp để giảng viên trẻ của Khoa chở vào trường dạy học rồi lại đưa về khu phố Nguyễn Thượng Hiền.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đặc biệt quan tâm tới sự nghiệp giáo dục và đào tạo. Đích thân ông ký ban hành Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4/11/2013 về “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”. Nghị quyết ra đời trong bối cảnh đất nước đẩy mạnh Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá và thế giới bước sang kỉ nguyên Cách mạng công nghiệp 4.0.  Nghị quyết 29-NQ/TW có vai trò đặc biệt quan trọng, có  ý nghĩa lịch sử trong sự nghiệp chấn hưng giáo dục nước nhà, đánh dấu bước phát triển mới về tư duy, tầm nhìn chiến lược của Đảng đối với phát triển giáo dục và đào tạo, thể hiện quyết tâm chiến lược  đổi mới giáo dục để phát triển bền vững đất nước cả trước mắt cũng như lâu dài.

Hơn 10 năm thực hiện Nghị quyết 29-NQ/TW, giáo dục và đào tạo nước ta đã có những bước phát triển mạnh mẽ, đạt được nhiều thành tựu quan trọng, góp phần to lớn trong việc nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân lực, chăm lo đào tạo, bồi dưỡng nhân tài; chuyển từ  truyền thụ kiến thức sang phát triển toàn diện phẩm chất, năng lực người học ; đổi mới chương trình giáo dục phổ thông và tăng cường tự chủ của các cơ sở giáo dục đại học, từng bước tiếp cận xu hướng phát triển giáo dục của các nước tiên tiến trên thế giới.

Số lượng, chất lượng đội ngũ cán bộ giảng dạy tăng lên từng bước, từng năm theo chuẩn quốc tế. 10 năm trước đây, tỷ lệ giảng viên có trình độ tiến sĩ trong các trường đại học của cả nước mới đạt khoảng 15%; hiện nay, tỉ lệ này đã tăng hơn 2 lần, đạt khoảng 32%. Tại Trường ĐHKHXH&NV, ĐHQGHN, tỉ lệ giảng viên có học vị tiến sĩ đã tiệm cận ngưỡng 80% (trong đó, hơn 20% có học hàm GS/PGS). Năm 2018, lần đầu tiên trong lịch sử giáo dục đại học Việt Nam, ĐHQGHN và ĐHQG Tp.HCM có tên trong danh sách xếp hạng 1.000 trường đại học hàng đầu thế giới theo bảng xếp hạng của Quacquarelli Symonds. Đặc biệt, năm 2024, Times Higher Education xếp hạng lĩnh vực Khoa học Xã hội của ĐHQGHN vào tốp 501 - 600 thế giới.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng (khi đó là Chủ tịch Quốc hội) về thăm Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, ĐHQGHN năm 2010 nhân dịp Nhà trường kỷ niệm 65 năm truyền thống và đón nhận danh hiệu cao quý: Huân chương Hồ Chí Minh

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng luôn nhấn mạnh vai trò đặc biệt quan trọng của Khoa học Xã hội và Nhân văn bởi đây là lĩnh vực khoa học về con người, về những vấn đề liên quan giữa con người với con người, con người với xã hội. Khoa học Xã hội và Nhân văn giúp con người có những góc nhìn đa dạng về thực tại cuộc sống, có những lý giải, diễn giải về các quá trình vận động và phát triển, đi sâu tìm hiểu nguyên nhân, hệ quả, các mối quan hệ và dự đoán các xu thế biến đổi của các sự kiện, hiện tượng trong đời sống con người, từ đó giúp con người lường trước, tính toán để giảm thiểu rủi ro hay tránh được những hậu quả nặng nề mà sự biến đổi có thể mang lại. Khoa học Xã hội và Nhân văn cung cấp những kiến giải khoa học giúp cho các tổ chức chính trị, nhà nước và các cộng đồng tìm kiếm những chiến lược phát triển hợp lý hơn, giúp các nhà hoạch định chính sách xây dựng, ban hành và thực hiện các chính sách phát triển cả ở cấp vĩ mô và vi mô hiệu quả hơn.

Sinh thời, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng luôn nhắc nhở Ban lãnh đạo Nhà trường cần đặc biệt quan tâm đến chất lượng đào tạo, tiếp tục khẳng định danh tiếng của trung tâm đào tạo và nghiên cứu Khoa học Xã hội và Nhân văn hàng đầu đất nước, với sứ mệnh đi đầu trong đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, trình độ cao, nghiên cứu, sáng tạo và truyền bá tri thức về khoa học xã hội và nhân văn, góp phần đắc lực cho sự nghiệp xây dựng, bảo vệ tổ quốc và hội nhập quốc tế. Ông đặc biệt căn dặn đội ngũ cán bộ khoa học của Nhà trường cần tập trung vào các công trình nghiên cứu mới, có giá trị để đóng góp thiết thực và hiệu quả trong tư vấn chính sách cho Quốc hội, và các cơ quan Đảng, Nhà nước, Chính phủ.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng - một trí tuệ lớn, tài năng lớn của cách mạng Việt Nam, nhà tư tưởng, nhà văn hóa, nhà lãnh đạo lỗi lạc của Đảng và Nhân dân ta, cựu sinh viên ưu tú của mái trường Đại học Tổng hợp Hà Nội - đã mãi mãi ra đi. Song, tâm huyết của Ông đối với thầy - trò Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn sẽ còn mãi lưu truyền, là kim chỉ nam cho các chiến lược phát triển Nhà trường.

Vị thế xã hội và danh tiếng chuyên môn của Nhà trường hôm nay là sự hòa quyện giữa “truyền thống Văn khoa”, “tinh hoa Tổng hợp” và các “hệ giá trị cốt lõi Nhân văn” được các thế hệ thầy - trò Nhà trường dày công vun đắp qua gần 80 năm xây dựng và phát triển. Truyền thống là nguồn lực, là sức mạnh nội sinh cần tiếp tục được vun bồi, nhân lên và phát huy để góp phần phục vụ sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước - như lời Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã ân cần căn dặn cán bộ viên chức trong mỗi lần về thăm trường.

Một nén tâm hương của thầy và trò Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn gửi tới anh linh Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, để tiếp tục “Vững bước trên con đường đổi mới”, như tên gọi của một trong những công trình mà Tổng Bí thư đã để lại cho toàn thể đảng viên và các tầng lớp nhân dân Việt Nam.